تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار سهام بر بازدهی سهام شرکتها

پژوهش حسابداری شماره 4 بهار 1931 تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار سهام بر بازدهی سهام شرکتها صابر شعری * استادیار حسابداری دانشگاه عالمه طباطبایی مهدی نیکبخت کارشناس ارشد حسابداری دانشگاه عالمه طباطبایی چکیده پژوهشه یا گستهای در زمینه رفتار بازده سهام عادی صورت گرفته و حاصل آنها ارائه مدلهایی است که متغیرهایی مانند ریسك بازار سهم اندازه شرکت نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام و نسبتهای مالی مختلف را در مدلهای تك متغیره یا چند متغیره برای تشریح بازدهی سهام به کار میگیرند. این پژوهش نیز در پی یافتن رابطه سهامداران پدیده ناخوشایند میان بازدهی سهام با متغیرهای حسابداری و بازار دورههایی است که سقوط قیمتها را تجربه میکنند. در این پژوهش وجود رابطه میان متغیرهای حسابداری و بازار با بازدهی سهام مو آزمون قرار گرفت و توان تبیین مدلهای تك متغیره با مدلهای چند متغیره مقایسه شد. نتایج حاکی از آن است که در دوره سقوط بازار دو متغیر اندازه شرکت و بتا نسبت به دیگر متغیرهای آزمون شده در این پژوهش متغیرهای مناسبتری برای تبی نی بازدهی میباشند. دوره سقوط بازار عالمت ضریب رگرسیون برای این دو متغیر منفی میباشد و این امر بدان معناست که هرقدر اندازه شرکت بزرگتر باشد سهام آن شرکت در دورههای سقوط بازار بیشتر ارزش خود را از دست میدهد همچنین هر قدر رسیك بازار سهمی باالتر باشد آن سهم دوره سقوط بازار بیشتر ارزش خود را از دست خواهد داد. واژگان کلیدی: متغیرهای حسابداری بازدهی سهام سقوط بازار شکست بازار * نویسنده مسئول: accountingsheri@yahoo. com

فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 19 مقدمه توسعه اقتصادی مستلزم انباشت سرمایه است و اکثر گرایشها و مکاتب اقتصادی براین نکته تاکید ورزیدهاند که تراکم سرمایه نخستین شرط توسعه اقتصادی است. در وظیفه تنظیم جریان منابع متناسب با میزان فعالیته یا میان بازارهای مالی که اقتصادی را برعهده دارند بازار سرمایه باانجام وظیفه مهم تأمین منابع مالی بلندمدت نقش به سزایی درافزایش حجم سرمایهگذاریها دا. در حال حاضر بورس اوراق بهادار در بیشتر کشورها هسته مرکزی بازار سرمایه است وساالنه مبالغ هنگفتی از سرمایههای سرگان را به سمت واحدهای مولد وفعال جامعه هدایت میکند. بورس اوراق بهادار در چارچوب مشخصی میتواند ضمن سهیم کن عموم مم در مالکیت شرکتها باعث کاهش نقدینگی و در نتیجه کاهش تورم گد. از طرف دیگر با تخصیص این منابع به واحدهای مولد تولید افزایش مییابد و باعث بهبود کارایی مدیران نیز میشود. همچنین بازار بورس اوراق بهادار پذیرای سرمایهگذاران مختلف با انگیزهها و درجههای ریسكپذیری متفاوت است. در صورتی که بورس اوراق بهادار بتواند به وظیفه خود که جریان سرمایه و تخصیص آن به صورت بهینه است به خوبی عمل کند میتواند با جذب سرمایههای خارجی نیز به پیشرفتهای اقتصادی کشور کمك بزرگی کند. از سویی دیگر بازدهی سهام یکی از مهمترین متغیرهایی است که تغییرات آن تغییر در ثروت سرمایهگذاران را در پی دا. باتوجه به گسترش بازار سرمایه شناسایی عوامل موثر بربازدهی سهام از اهمیت بسیاری برخواراست و پژوهشگران همواره به دنبال متغیرهایی بوده اند که به کمك آنها بتوان رفتار بازدهی سهام را تشریح ک. در این راستا پژوهشهای گستهای در زمینه رفتار بازده سهام عادی صورت گرفته است و حاصل آنها ارائه مدلهایی است که متغیرهایی مانند ریسك بازار اندازه شرکت نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام و نسبتهای مالی مختلف را در مدلهای تك متغیره یا چند متغیره برای تشریح بازدهی سهام به کار میگیرند. این پژوهش نیز در پی یافتن رابطه میان متغیرهای حسابداری و بازدهی سهام در دورههایی است که سهامداران پدیده میکنند. ناخوشایند سقوط قیمتها در بازار را تجربه

تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار... 19 بیان مساله و اهمیت موضوع از دیدگاه کالن اقتصادی بورس اوراق بهادار در فرآیند توسعه اقتصاد ملی از اهمیت درخور توجهی برخوار است بهگونهای که میزان فعالیت و اهمیت بورس اوراق بهادار با درجه توسعه یافتگی اقتصاد ملی رابطهای همسو دا. در واقع نقش بورس اوراق بهادار درگآوری نقدینگی راکد یا غیرمولد و هدایت منابع پساندازی سرگان به سوی مصارف سرمایهگذاری و تأمین منابع مالی فعالیتهای اقتصادی مولد جلب مشارکت ممی در راه عمران ملی گسترش مالکیت ممی جلوگیری از فرار سرمایه و اقتصاد زیرزمینی جذب سرمایههای خارجی کاهش فشار کسری بودجه دولت و کمك به رشد اقتصادی انکارناپذیر است. اما باید توجه داشت که بورس در خال فعالیت نمی کند بلکه مانند بازارهای دیگر در محیطی پویا قرار دا با این محیط در تعامل است بر آن تاثیر میگذا و از آن تاثیر میپذی. متغیرهای کالن اقتصادی مسایل سیاسی وبحرانه یا تاثیرگذاری بر انتظارات فعاالن بازار از بازدهی آ یت اقتصادی و مالی د و سطح م یل و بین المللی از طریق سهام بورس را تحت تاثیر قرار میدهند و فراز و فرود شاخصها را سبب میشوند. فراز و فرود قیمت اوراق بهادار نه تنها سود و زیان سرمایهگذاران را درپیدا بلکه اثرات روانی در خور توجهی بر کل اقتصاد و جامعه میگذا. بورس اوراق بهادار تهران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و طی سالهای اخیر فراز و فرودهای کم سابقهای را تجربه که است. گاه این فراز و فرود از شکل عادی خود خارج میشود و ج یا گسیخته و سقوطه یا خود را به صعودهای لجام ناگهانی میدهد. پیامد سقوط بازار عالوه بر اثری که بر کل اقتصاد دا منجر به آشفتگی و سرگمی فعاالن بازار میشود وضربهه یا میکندو درنهایت اعتماد فعاالن بازار که سرمایه بازار سرمایه است را از روانی جبران ناپذیری به آنان وا میان منابع مالی از بورس خارج میشود و کارک مهم این بازار در اقتصاد تضعیف میشود. نگاهی به شاخصه یا چندین سقوط را تجربه که و با این حال میب در نتیجه بورس اوراق بهادار تهران نشان میدهد طی سالیان گذشته این بازار مطالعهای که دورهه یا سقوط بازار را به طور خاص مو توجه قرار داده باشد به قدر کافی صورت نگرفته است. از سوی دیگر فعاالن بازار با انگیزه سوداگری در بورس فعالیت میکنند و شناسایی متغیرهای موثر بربازدهی سهام برای آنان حیا یت

فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 62 است و آنچه ذهن را به خود مشغول میدا این پرسش است: در چنین بازاری که سراشیبی سقوط را طی میکند بر اساس چه اطالعاتی باید تصمیمگیری ک به دیگر سخن سقوط بازار چگونه بر بازدهی سهام شرکتها تاثیر میگذا آیا تاثیرپذیری شرکتها از سقوط بازار با توجه به ویژگیه یا آنها متفاوت است مروری بر پژوهشهای پیشین 1 )دوره سقوط بازار سهام( و پیامدهای آن را تمرکز اصلی پژوهشهایی که شکست بازار سهام مو مطالعه قرار داده اند بر عوامل ایجاد کننده شکست ناپایداری بازار و حرکات همزمان شاخصهای بازار سهام در زمان شکست بازار و پس از آن بوده است. پژوهشهای انجام شده توسط رول )3999( کینگ و وادهوانی )3992( و همچنین مالیاریس و اروتیا )3995( از جمله پژوهشهایی است که به مطالعه تاثیر شکست بازار سهام در سال 3999 بر حرکت همزمان بازارهای سهام پاخته اند. پژوهش پ ن و دیگران )5223( و همچنین پژوهش یانگ و دیگران )5221( تحت عنوان یکپارچگی بازار سهام و بحرانهای مالی آثار شکستهای بازار در ساله یا 3999 و 3999 ناشی از بحران بازارهای نوظهور جهانی 5 بر بازدهی سهام را مو مطالعه قرار داده اند. هان و دیگران )5226( و نیکینن و دیگران )5229( نیز آثار آشفتگی بازار سهام در بازارهای جهانی پس از حادثه 33 سپتامبر 5223 را مطالعه نموده اند. در این میان پژوهش وانگ و دیگران )5229( تاثیر متغیرهای حسابداری وبازار بر بازدهی سهام را در زمان شکست بازار سهام مدنظر قرااده سایر و است پژوهشهای انجام شده تبی نی توان بازدهی کمك به سهام متغیرهای حسابداری و بازار را بدون توجه به زمان شکست یا دوره سقوط بازار سهام مو مطالعه قرار دادهاند. وانگ و دیگران بازدهی سهام" )5229( در پژوهش خود تحت عنوان "شکست بازار ویژگیهای شرکتها و تالش کند برای این پرسش پاسخی بیابند که چگونه شکست بازار بر سهام شرکتها اثر میگذا و آیا تاثیرپذیری شرکتها از سقوط بازار با توجه به ویژگیهای آنها متفاوت است. در پژوهش آنان شکست بازار افت 2 درصدی یا بیشتر شاخص طی یك روز در نظر گرفته شد. بازه زمانی پژوهش مذکور از ابتدای سال 3949 تا پایان سال 5229 و جامعه آماری

تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار... 63 شرکتهای سهامی عام آمریکا بود. طی دوره مذکور هشت نقطه شکست شناسایی شد و رابطه متغیرهای مختلف )بتا اندازه شرکت نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری نسبت 1 illiquidity نسبت بدهی نسبت بدهی کوتاه مدت به کل بدهی نسبت داراییهای نقد شونده 6 نسبت جاری نسبت جریانهای نقدی به ازای هر سهم نسبت قدرت سود آوری انحراف معیار ساالنه بازدهی تا یك ماه قبل از نقطه شکست بازار و چند متغیر شناسایی کننده صنعت( با بازدهی در رویداد شکست بازار مو مطالعه قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که سهام شرکتهای با بتای باال اندازه بزرگتر )ارزش بازار بیشتر( نقد شوندگی باالتر و نوسان بازده باالتر بیشتر تحت تاثیر شکست بازار قرار میگیرند و سایر متغیرها تنها در برخی از شکستهای بازار تبیین کننده عملک سهام هستند. عالمت ضریب رگرسیون برای متغیرهای بتا اندازه شرکت و نوسان بازدهی در تمامی موا منفی و عالمت ضریب رگرسیون برای متغیر نسبت illiquidity همچنین برخی از صنایع در برخی از شکستهای بازار بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته اند. همواره مثبت بود. فرضیهه یا پژوهش در این پژوهش برآنیم که برای پرسش پژوهش مبنی بر اینکه آیا بازار با بازدهی سهام دوره سقوط بازار رابطه وجود دا وجود رابطه با استفاده از روشه یا دستیا یب به اهداف پژوهش به آزمون فرضیهه یا میان متغیرهای حسابداری و یاخیر پاسخی بیابیم و در صورت آماری جهت و شدت این رابطه را مشخص کنیم. برای زیر میپازیم: در دوره سقوط بازار بین اطالعات حسابداری و بازار با بازدهی سهام رابطه وجود دا. در دوره سقوط بازار استفاده از اطالعات حسابداری و بازار در مدل چند متغیره توان تبی نی بازدهی سهام ر ا نسبت به مدله كای ت متغیره افزایش میدهد..3.5 متغیرهایی که به عنوان اطالعات حسابداری و بازار دراین پژوهش مو استفاده قرار خواهند گرفت و نیز مدلهایی که برای آزمون انجام پژوهش آمده است. فرضیات فوق به کار گرفته خواهند شد در قسمت روش

فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 65 روش انجام پژوهش این پژوهش چند متغیره خطی و تحلیل دوره سقوط بازار بر یا فرضیهها از دادهه یا است. مدله كای ت با به کارگیری روششناسی رویداد پژوهی و رگرسیونه یا مقطعی تك متغیره و همبستگی به مطالعه تاثیر متغیرهای حسابداری و بازار بربازده سهام در هر رویداد پاخته است. با توجه به اینکه در این پژوهش برای آزمون مربوط به رویدادهای گذشته متغیره و چندمتغیره به شرح استفاده میشود پژوهش از نوع پس رویدادی زیر میباشند: R it = α 0 + α 1X j 8 R it = α 0 + α j X j 1 مدل تك متغیره مدل چند متغیره در این مدلها α 0 عددی ثابت αضرایب 8... α 2 α 1 رگرسیون میباشند و 1... X 3 X 2 X هبX 8 سهام ترتیب نمایانگر ریسك بازار )β( اندازه شرکت )( )BVMV( نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام )TDE( )CDTD( جاری نسبت توان )CR( سودآوری )BEP( )CFPS( میباشند. دادهه یا و ارزش دفتری به ارزش بازار نسبت بدهی جاری به کل بدهی جریانه یا هرسهم ازای به نقدی قلمرو زمانی این پژوهش از ابتدای سال 3192 تا پایان سال 3199 میباشد. برای استخراج مربوط به محاسبه متغیرهای حسابداری باتوجه به فاصله زمانی بین مقطع گزارشگری و تاریخ رویداد شکست از مربوط ترین صورته یا مالی شرکتها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را آن دسته از شرکتهای پذیرفته شده در بورس تشکیل میدهند که دارای ویژگیهای زیر باشند: سال مالی شرکتها منتهی به پایان اسفند ماه باشد. شرکت واسطه گری مالی یا سرمایهگذاری نباشند. دادههای مو نیاز برای متغیرهای معادله رگرسیون در دسترس باشد. در دوره سقوط بازار سهام آنها مبادله شده باشد. رتبه نقد شوندگی آنها در دوره سقوط بازار بیش از 392 نباشد.

تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار... 61 نگاره )1(: مشخصات دورههای سقوط و تعداد نمونه در هر رویداد رویداد ماه )ها( دوره سقوط سال درصد افت شاخص صنعت مربوط ترین.. صورتهای مالی تعداد نمونه 99 3193/24/13 6/4 93 9 A 99 3195/24/13 2/9 95 4 B 325 3195/35/59 6/5 91 5 C 326 3191/35/12 9/9 91 32-35 D 91 3196/24/13 39/4 96 6-9 E 325 3194/24/13 6/5 94 9 F 94 3199/24/13 16/9 99 2-32 G نرمال بودن دادهها با استفاده از آزمون کلموگرف-اسمیرنوف 2 مو آزمون قرار گرفت. برای تشخیص همسانی واریانس از نمودارهای پراکنش مقادیر باقیمانده در مقابل مقادیر برآو شده استفاده شده است. نداشتن الگو در این نمودارها نشان دهنده وجود همسانی واریانس است. همچنین وجود ارتباط خطی و نبودن نقاط پرت با استفاده از نمودارهای پراکنش مو بررسی قرار برای تمامی متغیرها در روش گام به گام 7 کمتر از 2 میباشد که این گرفت. عوامل تورم واریانس 6 در رگرسیونهای چند متغیره دا. امر حاکی از نبود همخطی چندگانه 8 تعریف مفاهیم و واژگان پژوهش دوره سقوط بازار: ماهی که شاخص صنعت در آن بیش از 6 درصد افت داشته است یا ماههایی که شاخص صنعت بیش از 5 درصد در ماه و طی حداقل سه ماه متوالی افت داشته است. بازده سهام :)Rit( در این پژوهش بازده سهام متغیر وابسته میباشد. بازدهی سهام در دوره سقوط بازارکه با توجه با تغییرات قیمت طی دوره مو نظر و اثرات افزایش سرمایه آوه سهامداران و سود نقدی با استفاده از رابطه زیر محاسبه میشود.

فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 66 سهم جایزه + حق تقدم + سود نقدی + (قیمت ابتدای دوره قیمت پایان دوره) R it = درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات سهامداران و آوه نقدی (1000 + قیمت ابتدای دوره) 100 ریسک بازار )β(: بتای سهم در مدل CAPMکه از رابطه زیر محاسبه میشود و متغیرمستقل میباشد. اندازه شرکت ارزش بازار شرکت. کوواریانس بازدهی بازار و بازدهی سهام β = واریانس بازدهی بازار :)( ارزش دفتری به ارزش بازار سهام اندازه شرکت متغیر مستقل میباشد و عبارت است از لگاریتم طبیعی :)BVMV( حقوق صاحبان سهام به ارزش بازار سهام به دست آمده است. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام :)TDE( بدهیها به جمع حقوق صاحبان سهام به دست آمده است. نسبت بدهی جاری به کل بدهی :)CDTD( جاری به جمع کل بدهیها به دست آمده است. نسبت جاری :)CR( جاری به دست میآید. توان سودآوری این متغیر مستقل از تقسیم ارزش دفتری این متغیر مستقل از طریق تقسیم مجموع متغیر مستقل CDTD از تقسیم جمع بدهیه یا متغیری مستقل است و از تقسیم جمع داراییهای جاری به جمع بدهیه یا :)BEP( جمع کل داراییها است. جریانهای نقدی به ازای هر سهم متغیری مستقل است و عبارت از نسبت سود قبل از بهره و مالیات به :)CFPS( جریانهای نقدی عملیاتی به تعداد سهام منتشره شرکت به دست میآید. متغیری مستقل است و از تقسیم خالص

62 ثات ری...رازاب طوقس هرود یرادباسح تاعلاطا شهوژپ یاههتفای یارب نومزآ هطبار نیب تاعلاطا یرادباسح و رازاب اب یهدزاب ای ههرود طوقس رازاب زا یاهنویسرگر كت هریغتم هدافتسا.دش اب هجوت هب هکنیا ورملق ینامز قیقحت 9 هرود طوقس رازاب یارب ماجنا نومزآ دوجو تشاد عومجم 24 هلداعم نویسرگر یارب 9 ریغتم نیا شهوژپ هب تسد.دمآ كیره زا یاهدادیور طوقس رازاب هیضرف یارب یاهریغتم قیقحت حطس نانیمطا 92 دص دروم نومزآ رارق.تفرگ هراگن 5 هصلاخ جیاتن نومزآ ار هب شیامن هتشاذگ.تسا نیا هراگن یدراوم هک ای ههرود طوقس هیضرف شهوژپ ینبم رب دوجو هطبار نیب یرادباسح یاهریغتم و رازاب و یهدزاب در هدشن تسا ار ناشن.دهدیم هراگن :)2( رازاب طوقس هرود قیقحت رادانعم یاهریغتم )ریغتم( ریغتم لقتسم دادیور طوقس هرود R 2 R 2 لیدعت هدش حطس ینعم یراد F تملاع ریغتم بیرض لقتسم B 95/4 396 391 222 یفنم C 91/5 295 291 225 یفنم D 91/32-91/35 226 262 239 یفنم G 99/2-99/32 339 324 225 یفنم Β A 93/9 394 392 222 یفنم Β D 91/32-91/35 249 229 229 یفنم Β F 94/9 369 362 222 یفنم TDE E 96/6-96/9 364 316 223 تبثم TDE F 94/9 224 264 239 تبثم BEP B 95/4 322 291 226 یفنم CR C 91/1 299 292 226 تبثم BVMV G /2-99/32 99 242 269 211 تبثم نانچ هک هراگن 5 هدهاشم دوشیم ریغتم هزادنا تکرش راهچ دادیور ریغتم اتب هس دادیور ریغتم تبسن یهدب هب قوقح نابحاص ماهس ود دادیور و یاهریغتم ناوت یروآدوس یراج تبسن و تبسن شزرا یرتفد هب شزرا ماهس رازاب مادک ره كی دادیور اب یهدزاب هطبار

وF فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 64 معنادار داشته اند. همچنین در رویدادهای مختلف عالمت ضریب رگرسیون برای هر یك از متغیرهای یاد شده یکسان است. دو متغیر نسبت بدهی جاری به کل بدهی و جریانه یا ازای هرسهم در هیچکدام نقدی به از رویدادها با بازدهی سهام رابطه معنادار نداشتند. در هر رویداد دست کم یك متغیر از میان متغیرهای استفاده شده در این پژوهش یافت میشود که با بازدهی رابطه معنادار داشته باشد. در رویدادهایB D C G دو متغیر یافت شد که با بازدهی رابطه معنی دار داشته اند و در هر پنج رویداد متغیرهای اندازه شرکت و بتا توان تبی نی متغیرهای دیگر داشته باالتری نسبت به اند. در رویداد A نیز فرضیه اول تنها برای متغیرβ نشد. در رویداد E تنها متغیری که با بازدهی رابطه معنادار دا نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام میباشد. برای آزمون فرضیه 5 ابتدا به کمك روش گام به گام مدل چند متغیره در سطح اطمینان 92 درصد مشخص گید و پس از آن در هر رویداد R 2 تعدیل شده مدل به دست آمده با R 2 تعدیل شده مدل یا مدلهای تك متغیره مقایسه شد. روش گام به گام به این صورت است که نخست مدل با متغیری آغاز میشود که معنادارترین مدل را ایجاد میکند و پس از آن متغیره یا بعدی به ترتیبی که معنادار ترین مدل را بسازند وا مدل میشوند. این عمل تا جایی ادامه پیدا میکند که تمامی متغیرهای مو بررسی وا مدل شوند یا اینکه با متغیرهای باقی مانده نتوان مدلی ایجاد ک که از نظر آماری معنادار باشد. نگاره 1 مدلهای به دست آمده در هر رویداد را به نمایش گذاشته است و نتیجه را با مدلهای تك متغیره در همان رویداد مقایسه که است.

تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار... 69 نگاره )9(: آزمون فرضیه دوم )مقایسه توان تبیین مدلهای تک متغیره با مدل چندمتغیره( مدلهای معنی دار بر اساس آزمون فرضیه اول مدلهای به دست آمده بر اساس روش گام به گام R 2 تعدیل شده R 2 R 2 تعدیل شده R 2 رویداد دوره سقوط تعدادنمونه متغیر سطح معنی داریF برآو مدل ضرایب 99 متغیرهای 394 وا شده به مدل معنی سطح داریF برآو ضرایب مدل -254.5-696.1 222 152 162 β -924.1 222 392 Β 93/9 A -499.4 222 322 349-9z59.65 226 291 322 BEP 99 95/4 B.9-239 222 391 396 99 95/4 B -939 225 296 291 199.9 226 292 299 CR 325 91/1 C -945 225 291 295 325 91/5 C -199.5 229 299 292 β -691.4 239 262 226 326 91/32-91/35 D -965.6-995.5 229 229 249 Β 326 91/32-91/35 D 635.6.325 955 223 399 521 TDE BEP 232.1 223 316 364 TDE 91 96/6-96/9 E -966.3 222 366 321 β 399.3.3-919 239 222 264 362 224 369 TDE β 32 325 5 94/9 94/9 F F.35-399 226 299 333 492.39 294 919 211 269 242 BVMV 94 99/2-99/32 G -969.35 225 324 339 94 99/2-99/32 G

فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 69 گرچه فرضیه دوم با توجه به نگاره فوق نمی شود اما باید توجه داشت که از جمله عوامل برتری یك مدل نسبت به مدلی دیگر توان تبی نی باالی مدل و سادگی آن است و بین این دو باید تعادلی نسبی برقرار باشد. در رویدادA با افزودن متغیر اندازه شرکت )( توان تبی نی تا حدود دو برابر افزایش یافته است و این مدل نسبت به مدل تك متغیره برتری دا اما در سایر موا پیامد افزودن متغیر به مدل افزایش چشمگیری در توان تبی نی مدل ندا بنابراین با متغیرهای مو آزمون در این پژوهش تنها یك رویداد از میان 9 رویداد سقوط بازار وجود دا که مدل چند متغیره نسبت به مدل تك متغیره برتری دا. با توجه به مطالب گفته شده میتوان نتیجه گرفت در دوره سقوط بازار دو متغیر اندازه شرکت و بتا نسبت به دیگر متغیرهای آزمون شده در این پژوهش متغیرهای مناسبتری برای تبی نی بازدهی میباشند. دوره سقوط بازار عالمت ضریب رگرسیون برای این دو متغیر منفی میباشد و این امر بدان معناست که هرقدر اندازه شرکت بزرگتر باشد سهام آن شرکت در دورههای سقوط بازار بیشتر ارزش خود را از دست میدهد همچنین هر قدر رسیك بازار سهمی باالتر باشد آن سهم در دوره سقوط بازار بیشتر ارزش خود را از دست خواهد داد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در دورههای سقوط بازار استفاده از مدلهای تك متغیره نسبت به مدلهای چند متغیره برای تبیین بازدهی سهام مناسبتراست. منفی بودن ضریب رگرسیون برای متغیر اندازه شرکت میتواند ناشی از دو عامل زیر باشد: الف( با توجه به محدودیت حجم مبنا در بورس اوراق بهادار تهران سهامداران نهادی شرکتهای کوچکتر برای کنترل قیمت سهام در دورههای سقوط بازار نیاز به منابع مالی کمتری نسبت به سهامداران نهادی شرکتهای بزرگ تر دارند. در نتیجه کنترل قیمت سهام شرکتهای کوچکتر در دورههای سقوط بازار امکان پذیرتر است. پیامد ب( به دلیل آنکه شرکتهای بزرگ منابع مالی بیشتری را برای انجام فعالیتهای خود به کار میگیرند و در تولید ناخالص ملی تاثیرگذارترند کانون توجه فعاالن اقتصادی میباشند. از این رو رویدادهای مختلف اقتصادی و سیاسی در دو سطح ملی و بین المللی در ابتدا برای شرکتهای بزرگ ارزیابی و اخبار آن در بازار منتشر میشود.

تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار... 69 مقایسه نتایج حاصل از پژوهش با پژوهشهای مشابه چنانکه پیش از این ذکر شد در میان پژوهشهایی که در زمینه رابطه بین متغیرهای حسابداری و بازار با بازدهی سهام انجام شده اند تنها پژوهش یانگ و دیگران به طور خاص دوره سقوط بازار را مو توجه قرار داده است. در نگاره 6 نتایج حاصل از انجام این پژوهش با نتایج یانگ و دیگران مقایسه میشود. متغیر نگاره )4(: مقایسه نتایج حاصل از تحقیق با پژوهش یانگ و دیگران دفعات معنی داری پژوهش حاضر عالمت ضرایب پژوهش یانگ و دیگران دفعات معنی داری عالمت ضرایب 8 منفی منفی 3 Β 7 منفی منفی 4 1 مثبت مثبت 1 BVMV ----- ----- مثبت 2 TDE ----- ----- ندا 0 CDTD 2 مثبت مثبت 1 CR 3 منفی منفی 1 BEP 2 ندا مثبت 0 CFPS در هر دو پژوهش 9 رویداد سقوط بازار )شکست بازار( وجود داشته است. چنان که در نگاره 6 نمایان است در سطح اطمینان 92 درصد در رویداده یا مختلف دو متغیر بتا و اندازه شرکت در هر دو پژوهش بیشتر توانسته اند بر بازدهی سهام تاثیرگذار باشند. به عبارت دیگر در رویدادهای بیشتری بر بازدهی تاثیر داشته اند. متغیرهای نسبت جاری توان سودآوری و جریانهای نقدی به ازای هرسهم در پژوهش یانگ و دیگران نسبت به این پژوهش در دفعات بیشتری با بازدهی رابطه معنادار داشته اند با این وجود اختالف نتایج چندان قابل توجه نیست. تفاوت بازارهای مو مطالعه از نظر حجم شرکتهای فعال در بازار سطح کارایی گستگی و ارتباط با بازارهای

فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 22 در جهانی و نیز عوامل پدیدآورنده هر رویداد از جمله مهمترین نتایج میگند. عواملی میباشند که منجر به تفاوت محدودیتهای تحقیق با توجه به اینکه نتایج تحقیق محدود به شرکتهای انتخاب شده بر اساس شرایط مشخص شده است. لذا تسری آن به سایر شرکتها باید با احتیاط صورت گی. دورهای برای استفاده از مربوط ترین دادهها در برخی دورههای سقوط بازار از صورتهای مالی میان استفاده شده است. این صورتهای مالی حسابرسی نمی شوند بلکه توسط حسابرس مستقل بررسی اجمالی میشوند چنانکه میدانیم بررسی اجمالی صورتهای مالی از سطح اطمینان پایین تری برخوار است و این موضوع ممکن است بر نتایج تحقیق تاثیر گذا. همچنین بندهای شرط گزارش حسابرسی ممکن است بر نتایج تحقیق تاثیرگذار باشد که به دلیل نبود اطالعات کافی امکان در نظر گرفتن تاثیر آنها بر دادهها و نتایج تحقیق میسر نمیباشد. وجود دامنه نوسان و حجم مبنا با تاثیر بر تغییرات قیمت و سوق دادن معامالت به سمت برخی شرکتها در شرایط خاص میتواند نتایج تحقیق را مخدوش نماید. وجود متغیرهای کالن اقتصادی از جمله تورم و نیز تغییرات حسابداری شرکتها ممکن است بر متغیرهای محاسبه شده و در نتیجه بر نتایج تاثیرگذار باشند. به علت عدم دسترسی به اطالعات کنترل این عوامل امکانپذیر نبوده است. دادههای مو نیاز برای محاسبه متغیرها و آزمون فرضیات این پژوهش از بانكهای اطالعاتی ره آو نوین و تدبیر پاز استخراج شده اند. گرچه با یابی نمو ینها این دادهها به صورته یا مالی تالش میشود از صحت دادههای مو استفاده اطمینان نسبی حاصل گد اما نبود بانك اطالعاتی جامع و قابل اتکا از شرکتها همواره یکی از محدودیتهای انجام پژوهشهای پس رویدادی در کشور است.

تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار... 23 پیشنهادها نتایج این پژوهش حاکی از آن است در رویدادهای مختلف سقوط بازار دو متغیر اندازه شرکت و بتا با بازدهی رابطه منفی دارند. بنابر این به سرمایهگذاران پیشنهاد میشود در دورههایی که شواهد حاکی از تداوم روند نزولی بازار است تاثیر این دو متغیر را بر تصمیمات خود ارزیابی کنند. همچنین پیشنهاد میشود اطالعات مربوط به این دو متغیر برای شرکتهای مختلف توسط سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش شود. در این پژوهش از میان متغیرهای مختلفی که ممکن بود با بازدهی رابطه معنی دار داشته باشند 9 متغیر مو آزمون قرار گرفت در پژوهشهای آتی میتوان تاثیر متغیرهای دیگر بر بازدهی را مو آزمون قرار داد و متغیرهای اثرگذار بر بازدهی در دورههای سقوط بازار را شناسایی نمود. همچنین در انتخاب متغیرهای یاد شده میتوان به متغیرهایی که نمایانگر عوامل روانی حاکم بر بازار میباشند نیز توجه داشت. در این پژوهش دادههای مربوط به محاسبه متغیرهای حسابداری از مربوط ترین صورته یا مالی استخراج شد به گونهای که حتی االمکان همزمانی دادهها با رویداد سقوط بازار رعایت شود و بتوان رابطه بین متغیرهای پژوهش با بازدهی را مو آزمون قرار داد. در پژوهشهای آتی میتوان از آخرین صورتهای مالی انتشار یافته پیش از سقوط بازار استفاده نمود و به شناسایی متغیرهایی پاخت که سرمایهگذاران در چنین شرایطی بر اساس آنها تصمیم گیری میکنند. پژوهشهای آتی در این زمینه را میتوان به تفکیك صنعت انجام داد و تاثیر هر یك از متغیرها بر بازدهی را در صنایع مختلف مطالعه نمود.

فصلنامه پژوهش حسابداری سال اول شماره 4 بهار 1931 25 پی نوشت 3 Stock market crash 5 The global emerging markets crisis ) 1 نمایانگر میانگین موزون واکنش روزانه قیمت به یک دالر حجم معامله است و عدم نقد شوندگی سهام را نشان میدهد این T r i i= i Volume i 1,000,000 نسبت از طریق رابطه زیر به دست میآید: Illiquidity Ratio = T بازدهی سهام Volumei حجم دالری و T دوره مو نظر است. عدد 1/000/000 برای تصحیح مقیاس به کار 5 Kolmogorev-smirnov test ) 6 Variance Inflation Factor (VIF 7 Stepwize method 8 Multicollinearity که ri رفته است. ) 6 جمع وجوه نقد و اوراق بهادار قابل دادوستد تقسیم بر مجموع داراییها منابع 1. Hon, Mark T., Jack Strauss, and Soo-Keong Yong. (2004). Contagion in financial markets afterseptember 11: Myth or reality? Journal of Financial Research 27, 95-114 2. King, Mervyn A., and Sushil Wadhwani. (1990). Transmission of volatility between stockmarkets. Review of Financial Studies, 3, 5-33 3. Malliaris, A. G., and Jorge L. Urrutia. (1992). The international crash of October 1987: Causalitytests. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 27, 353-364 4. Nikkinen, Jussi, Mohammad M. Omran, Petri Sahlstrom, and Janne Aijo. (2008). Stock returnsand volatility following the September 11 attacks: Evidence from 53 equity markets. International Review of Financial Analysis, 17, 27-46 5. Pan, Ming-Shiun, Kam C. Chan, and David J. Wright, 2001, Divergent expectations and theasian financial crisis of 1997, Journal of Financial Research 24, 219-238 6. Roll, Richard. (1988). The international crash of October 1987. Financial Analysts Journal, 44, 19-35 7. Wang, Jia, Gulser Meric, and Ilhan Meric. (2008), Stock Market Crashes, Firm Characteristics, and Stock Returns. available fromhttp: //ssrn. com/abstract=1108052

تاثیر اطالعات حسابداری در دوره سقوط بازار... 21 8. Yang, Jian, James W. Kolari, and Insik Min. (2003). Stock market integration and financial crisis: The case of Asia. Applied Financial Economics, 13, 477-487.